4 lutego – Światowy Dzień Walki z Rakiem

Krajowy Rejestr Nowotworów podaje, że na raka choruje około 1,17 miliona osób w Polsce. Każdego roku diagnozę otrzymuje nawet 170 tys. Polek i Polaków^[1], dlatego w ostatnich latach najwięcej, bo aż 38% wszystkich badań klinicznych prowadzonych jest właśnie w obszarze onkologii. Dzięki badaniom klinicznym pojawiają się nowe terapie i leki, które sprawiają, że nowotwór staje się chorobą przewlekłą, a nie wyrokiem. Jednocześnie obserwujemy poprawę rokowań w leczeniu radykalnym, czyli z intencją wyleczenia.

Globalna sytuacja onkologiczna

Choroby onkologiczne zajmują 2. miejsce na świecie pod względem śmiertelności. Powodują nawet do 26% wszystkich zgonów. Do najbardziej śmiertelnych pod względem całkowitej liczby zgodnów należą rak płuca, piersi, jelita grubego i prostaty, natomiast pod względem złego rokowania mówimy tu o chociażby o glejakach i raku trzustki. A to jedynie część spośród ponad 200 sklasyfikowanych nowotworów.

Prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwór wzrasta wraz z wiekiem, jednak należy pamiętać, że choroby onkologiczne stały się także dominującą przyczyną zgonów u osób młodych i w średnim wieku. U kobiet w wieku 20-44 lat odpowiadają one za około 1/3 przedwczesnych zgonów i około 50% w grupie kobiet w wieku 45-64 lat. Wśród mężczyzn w wieku średnim nowotwory odpowiadają za około 1/3 zgonów.

Kultura profilaktyki

Chociaż dysponujemy coraz lepszymi narzędziami diagnostycznymi, do których mamy coraz szerszy dostęp, nie brakuje również akcji świadomościowych, to wciąż mamy stosunkowo niską kulturę profilaktyki i przeciwdziałania nowotworom – zauważa lek. Marek Kotlarski onkolog, specjalista onkologii klinicznej Centrum Medycznego Pratia Poznań. – Badamy się za rzadko w obawie, “że coś się znajdzie”. Zwłaszcza wśród młodych osób nowotwory są wykrywane zupełnie przypadkiem, przy okazji innych badań lub dolegliwości.

Wśród często wskazywanych czynników zachorowania należy nieodpowiednia dieta (nadmiar białka i  tłuszczu, szczególnie pochodzenia zwierzęcego, niedobór warzyw i owoców, dużo wysokoprzetworzonej żywności oraz cukrów i soli), brak aktywności fizycznej, słaba jakość powietrza oraz przede wszystkim nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu.

To ostatnie jest szczególnie niebezpieczne i przyczynia się do ogromnej ilości zachorowań – podkreśla lek. Marek Kotlarski. – gdyby nie papierosy, to zapadalność na raka płuca byłaby o 90% niższa, a my lekarze nie musielibyśmy nic robić. Trujemy się na własne życzenie.

Jak wykazują badania, profilaktyka onkologiczna powinna być dużo bardziej rozpowszechniona, a wiele badań profilaktycznych warto wykonywać przynajmniej raz na dwa lata. Im wcześniej wykryjemy nowotwór i szybciej zaczniemy leczenie, tym większe mamy szanse na wyzdrowienie.

Innowacyjne terapie onkologiczne

Dziś sytuacja pacjentów onkologicznych wygląda bezsprzecznie lepiej niż jeszcze 20 lat temu. To właśnie w tamtym czasie zaczęły coraz częściej pojawiać się nowe rodzaje terapii. Obok standardowo stosowanej chemioterapii upowszechniły się nowe leki biologiczne, takie jak inhibitory kinaz, czyli tzw. leczenie celowane oraz immunoterapia.

Postęp, który dzieje się w medycynie sprawia, że leczenie mamy coraz bardziej spersonalizowane – tłumaczy lek. Marek Kotlarski, onkolog, specjalista onkologii klinicznej Centrum Medycznego Pratia Poznań. – Odeszliśmy już od stosowania chemioterapii, a na wszystkie nowotwory mamy dostępne coraz bardziej specjalistyczne terapie, które są w stanie uwzględniać nie tylko rodzaj nowotworu (rak nerki, płuca, piersi itd.), ale nawet jego przyczynę i przede wszystkim podłoże genetyczne, czyli określony zestaw uszkodzonych genów.

W przypadku wielu chorób onkologicznych osiągnęliśmy moment, gdy przestały one być chorobami śmiertelnymi, a stały się chorobami przewlekłymi lub wręcz uleczalnymi. Bardzo dobre rokowania daje np. rak skóry, który jest nawet w 100 procentach wyleczalny – oczywiście zakładając w miarę rozsądny czas rozpoczęcia leczenia. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku raka piersi i prostaty (wykrytych we wczesnym stadium). W wielu innych nowotworach, dzięki stosowaniu nowoczesnych metod terapeutycznych, możemy skutecznie wydłużyć średnią długość życia pacjenta.

Badania Kliniczne dla pacjentów onkologicznych

Badania nad nowymi terapiami wciąż trwają. Według Centrum Informacji Farmaceutycznej GlobalData w 2023 r. rozpoczęło się 22 338 badań klinicznych. Głównym wskazaniem tych badań była właśnie onkologia.

Badania nad nowymi lekami i terapiami onkologicznymi znajdują się w szczycie zainteresowań współczesnych badań naukowych. Obecnie 38% spośród prowadzonych badań klinicznych dotyczy właśnie onkologii.^[2]

W niedalekiej przyszłości możemy spodziewać się jeszcze skuteczniejszych i jeszcze bardziej spersonalizowanych terapii. W tym momencie w ośrodku Pratia Poznań prowadzimy ponad dwadzieścia badań klinicznych nad terapiami, które za kilka lat mogą wejść do standardu leczenia. To za każdym razem duża szansa dla pacjentów, szczególnie tych, którzy wyczerpali już wszystkie dostępne możliwości w ramach powszechnej opieki zdrowotnej – dodaje lek. Marek Kotlarski.

Czas w onkologii odgrywa decydującą rolę. Szczególnie istotne jest odpowiednio wczesne rozpoznanie choroby, szczegółowa diagnostyka oraz szybkie rozpoczęcie odpowiednio dobranego do sytuacji pacjenta leczenia. Jednak nie ma nic skuteczniejszego niż odpowiednia profilaktyka – bo w onkologii ważny jest czas.

---

^[1] https://onkologia.org.pl/pl/epidemiologia/nowotwory-zlosliwe-w-polsce

^[2] IQVIA, Global Trends in R&D 2023